RAINWATER HARVESTING

रेन वॉटर हार्वेस्टिंग म्हणजे काय?

सर्वसाधारणपणे रेन वॉटर हार्वेस्टिंग ही एक शाश्वत प्रथा किंवा सिंचन, फ्लशिंग टॉयलेट आणि काही प्रकरणांमध्ये मद्यपान यासारख्या विविध उपयोगांसाठी पावसाचे पाणी गोळा करण्याची आणि साठविण्याची यंत्रणा आहे. यामुळे जलस्त्रोतांचे संवर्धन होण्यास मदत होते, पाण्याचे गरज  भागविली जाते आणि पर्यावरणासाठी फायदेशीर ठरू शकते. रेन वॉटर हार्वेस्टिंगमध्ये बोअरवेल किंवा विहीर पुनर्भरणाचाही समावेश आहे.

 

रेन वॉटर हार्वेस्टिंगचे फायदे:

रेन वॉटर हार्वेस्टिंग अनेक कारणांसाठी महत्वाचे आहे:

 १. जलसंधारण:

पिण्यायोग्य पाणी हे मर्यादित संसाधन आहे हे आपण समजून घेतले पाहिजे.  पावसाचे पाणी गोळा करून आपण भूजल आणि स्थानिक पाणी पुरवठ्यासारख्या पारंपारिक जलस्त्रोतांवरील मागणी कमी करू शकतो, या मौल्यवान संसाधनांचे संवर्धन करण्यास मदत करू शकतो.

 २. पाणीटंचाई दूर करणे :

काही दशकांपासून नैसर्गिक जलचक्र बदलत असल्याचे आपल्याला आढळले आहे.  पाणीटंचाई किंवा दुष्काळ असलेल्या भागात रेन वॉटर हार्वेस्टिंगमुळे पाण्याचा अतिरिक्त स्त्रोत उपलब्ध होतो, ज्यामुळे सध्याच्या पाणीपुरवठ्यावरील ताण कमी होण्यास मदत होते.

 ३. पूर परिस्थिती येण्यास प्रतिबंध:

रेन वॉटर हार्वेस्टिंगमुळे पाण्याचा उपसा कमी होतो त्यामुळे पावसाचे पाणी साचून पुराचा धोका कमी होऊ शकतो जो अन्यथा वादळी नाल्यांमध्ये वाहून जाईल आणि ड्रेनेज व्यवस्था कोलमडून पडेल.

४. भूजल पुनर्भरण :

रेन वॉटर हार्वेस्टिंगद्वारे भूजल पुनर्भरण केल्यास भूगर्भातील जलवाहिन्या भरून निघण्यास मदत होते, त्यांची पातळी व गुणवत्ता टिकून राहते.

 ५. सांडपाण्याची गरज भागविणे :

संकलित पावसाचे पाणी सिंचन आणि फ्लशिंग टॉयलेट सारख्या पिण्यायोग्य नसलेल्या कारणांसाठी वापरले जाऊ शकते, प्रक्रिया केलेल्या पिण्याच्या पाण्याची मागणी कमी करणे आणि पाण्याची बिले कमी करणे.

 ६. पर्यावरणपूरक:

रेन वॉटर हार्वेस्टिंगमुळे ऊर्जा-गहन जलशुद्धीकरण आणि वितरण प्रणालीची आवश्यकता कमी होते, ज्यामुळे कार्बन फूटप्रिंट कमी होते.

 ७. शाश्वतता :

हे शाश्वत जल व्यवस्थापन पद्धतींना प्रोत्साहन देते, विशेषत: ज्या भागात पाण्याचा ताण आहे किंवा ज्या भागात पारंपारिक पाण्याचे स्त्रोत कमी होत आहेत.

 ८. नैसर्गिक आपत्ती-पूर्वतयारी :

नैसर्गिक आपत्ती किंवा आपत्कालीन परिस्थितीत पावसाचे पाणी साठवून ठेवल्यास जीवनावश्यक गरजांसाठी बॅकअप पुरवठा होऊ शकतो.

 एकंदरीत, रेन वॉटर हार्वेस्टिंगमुळे जल सुरक्षा, पर्यावरणीय संतुलन आणि अधिक लवचिक पाणी पुरवठा प्रणालीस हातभार लागतो.

माधुरी आव्हाड 

(Source of Information - LinkedIn)